Nina - Dubbele moraal in het recht - Juncto Magazine

Dubbele moraal in het recht

Tekst door: Nina van Klooster

In dit artikel wordt nader ingegaan op de dubbele moraal van het recht. Hoe kan de dubbele moraal in het recht worden vermeden?

Vooropgesteld is het belangrijk om te zeggen dat met toezicht op naleving van Europese waarden, het toezicht op de mensenrechten in Europese Unie wordt bedoeld.

Wie het internet raadpleegt voor het begrip dubbele moraal stuit al snel op resultaten zoals ‘dubbele moraal in het publiekrecht’, ‘dubbele moraal in het belastingrecht’, ‘dubbele moraal in het strafrecht’.

Hierbij wordt dan ook de vraag ‘hoe kan de dubbele moraal, tijdens toezicht op naleving van Europese waarden, vermeden worden?’ ingeleid.

Allereerst wordt er stilgestaan bij het begrip ‘dubbele moraal’. Ten tweede zal de vraag wat ‘mensenrechten’ zijn, kort beantwoordt worden. Vervolgens zal besproken worden waar de resolutie over ging, en hoe de verplichtingen uit de resolutie plaats kunnen vinden. Ten slotte, volgt er een conclusie.

Wat is dubbele moraal?

‘Moraal is de leer van de plichten en deugden’, aldus Van Dale. Dit wordt ook wel de zedenleer genoemd.¹

De definitie van ‘dubbele moraal’ is in geen enkel woordenboek te vinden, maar de definitie is ook niet onbekend. De doctrine komt in dit kader aan de orde. Er is sprake van een dubbele moraal wanneer een persoon dezelfde handeling, alleen uitgevoerd door twee verschillende personen, anders beoordeelt. Men hanteert duidelijk twee maten en gewichten. De twee hebben dus een opvallend verschil in de beoordeling over de handeling.²

Onderstaand citaat is overigens een niet-juridisch voorbeeld, maar dit geeft wel duidelijk aan wat een ‘dubbele moraal’ inhoudt.

‘’Alle dieren zijn gelijk, maar sommige dieren zijn meer gelijk dan andere.’’³

Wat zijn mensenrechten?

Mensenrechten zijn rechten die zo belangrijk worden gevonden dat de overheid garandeert dat zij op deze rechten onder normale omstandigheden geen inbreuk zal maken.4 De mensenrechten worden beschermd en ondersteund door internationale- en nationale wetten en verdragen. De Universele Verklaring voor de Rechten van de Mens (vanaf nu: UVRM) is de basis van het internationale systeem voor de bescherming van mensenrechten.

De verklaring werd door de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties op 10 december 1948 aangenomen, om de gruwelen van de Tweede Wereldoorlog in de toekomst uit te bannen. De dertig artikelen van de UVRM leggen de burgerlijke, politieke, sociale, economische en culturele rechten van alle mensen vast. Het is een visie op de menselijke waardigheid die politieke grenzen en gezag overstijgt en regeringen ertoe verplicht om de fundamentele rechten van elke persoon te respecteren.⁵

Art. 1 UVRM weergeeft dan ook de kern van de mensenrechten:

‘’Alle mensen worden vrij en gelijk in waardigheid en rechten geboren. Zij zijn begiftigd met verstand en geweten, en behoren zich jegens elkander in een geest van broederschap te gedragen.’’

De verwevenheid van de dubbele moraal en mensenrechten wordt gepresenteerd, zoals hierboven vermeld, aan de hand van de volgende vraag: ‘’Hoe kan het dubbele moraal tijdens toezicht op naleving van Europese waarden vermeden worden?’’ Deze vraag zal beantwoord worden aan de hand van een resolutie van het Europees Parlement.⁶

Waar ging de resolutie over?

Er heeft op 27 februari 2014 een resolutie plaatsgevonden waarover het Europees Parlement heeft gestemd. De resolutie is aangenomen met 312 stemmen voor. Deze resolutie omvat een analyse van de naleving van de grondrechten in de EU in 2012. Daarnaast bevat het de verplichting om onmiddellijk een systeem op te zetten om toe te zien op de naleving van de EU-toetredingscriteria door de lidstaten.⁷

‘’In alle lidstaten vinden schendingen van Europese waarden, -principes en -wetgeving plaats. Te vaak worden tekortkomingen blootgelegd. Als de EU een moreel voorbeeld voor de rest van de wereld wil zijn, moeten we ook goed naar onszelf kijken’’, aldus Louis Michel (politicus Alliantie van Liberalen en Democraten voor Europa).⁸

‘Moraal is de leer van de plichten en deugden.’

‘Een dergelijk systeem moet gepaard gaan met bindende aanbevelingen en sancties voor schendingen wanneer landen zich er niet aan houden.’

Toezicht op naleving Europese waarden

Er is geoordeeld dat de Europese Commissie ‘onmiddellijk’ een systeem op moest zetten om toe te zien of de lidstaten Europese waarden en toetredingscriteria in acht nemen dit worden ook wel de criteria van Kopenhagen genoemd. Een dergelijk systeem moet gepaard gaan met bindende aanbevelingen en sancties voor schendingen wanneer landen zich er niet aan houden. Een voorbeeld van zo een sanctie is het bevriezen van een EU-fonds. Daarnaast stelt dit zogenaamde ‘Kopenhagen-mechanisme’ normen en bindende aanbevelingen.⁹

De criteria van Kopenhagen zijn vastgesteld door de Europese Raad in Kopenhagen in 1993 en versterkt door de Europese Raad van Madrid in 1995. In het Verdrag betreffende de Europese Unie staan de voorwaarden. Artikel 49 luidt:

Stabiele instellingen hebben die de democratie, de rechtsstaat, de mensenrechten en het respect voor en de bescherming van minderheden garanderen;
Een functionerende markteconomie hebben en het hoofd kunnen bieden aan de concurrentiedruk en de marktkrachten binnen de EU;
De verplichtingen die het lidmaatschap met zich meebrengt, aankunnen, het vermogen hebben om de regels, normen en beleid die samen de essentie van de EU-wetgeving vormen (het ’acquis’) ten uitvoer leggen, en de doelstellingen van een politieke, economische en monetaire unie onderschrijven.

Er wordt nu verder ingegaan op de analyse van grondrechten, die de resolutie bevat. Het parlement roept namelijk de EU en de lidstaten op om opnieuw naar wetgeving te kijken aan de hand waarvan mensen worden bestraft die migranten op zee helpen. De resolutie benadrukt ook de noodzaak van bescherming van nationale minderheden, regionale taalgroepen en constitutionele regio’s op EU-niveau en het opzetten van een toezichtsysteem naar het voorbeeld van Roma-strategieën. Ten slotte dringen parlementariërs aan bij nationale overheden om ook meer te investeren in integratiebeleid voor personen met een handicap.

Verder is er in de resolutie besloten dat het opzetten van een systeem om toe te zien op de naleving van de EU-toetredingscriteria en het opnieuw bekijken van sommige grondrechten, op een objectieve manier moet gebeuren om een dubbele moraal te vermijden.

‘De Commissie is de aangewezen instantie die ervoor moet zorgen dat de lidstaten de verplichtingen uit de resolutie objectief nakomen.’

Hoe kunnen de verplichtingen uit de resolutie objectief plaatsvinden?

De Europese Commissie is de hoedster van de Verdragen. Zij zal objectief moeten toezien op de naleving van de regels, aldus het beleidspaper over de prioriteiten van Nederland in de EU.¹⁰

Europa Decentraal geeft dit ook weer: ‘Wanneer Europa constateert dat de lidstaat Europees recht overtreedt, spreekt Europa de Rijksoverheid hierop aan. De Europese Commissie kan de lidstaat voor het Hof van Justitie-EU dagen. Dit is de zogenaamde inbreukprocedure.¹¹

Art. 258 VWEU geeft weer de inbreukprocedure:

‘’Indien de Commissie van oordeel is dat een lidstaat een van de krachtens de Verdragen op hem rustende verplichtingen niet is nagekomen, brengt zij dienaangaande een met redenen omkleed advies uit, na deze staat in de gelegenheid te hebben gesteld zijn opmerkingen te maken.

Indien de betrokken staat dit advies niet binnen de door de Commissie vastgestelde termijn opvolgt, kan de Commissie de zaak aanhangig maken bij het Hof van Justitie van de Europese Unie.’’

De Commissie is de aangewezen instantie die ervoor moet zorgen dat de lidstaten de verplichtingen uit de resolutie objectief nakomen.

‘Zolang de Europese Commissie objectief toezicht houdt op naleving van Europese waarden, kan het dubbele moraal vermeden worden.’

Conclusie

Dit artikel werd ingeleid met de vraag ‘’hoe kan het dubbele moraal, tijdens toezicht op naleving van Europese waarden, vermeden worden?’’.

Geconcludeerd kan worden dat de Europese Commissie de hoedster van de verdragen is. Zij is dus verplicht objectief toezicht te houden op de naleving van de regels. Onder deze regels vallen dus ook de verplichtingen die volgden uit de resolutie, namelijk: de verplichting om onmiddellijk een systeem op te zetten om toe te zien op de EU-toetredingscriteria door de lidstaten en het herzien van sommige grondrechten. Zolang de Europese Commissie objectief toezicht houdt op naleving van Europese waarden, kan het dubbele moraal vermeden worden.

Nina van Klooster (19) is eerstejaars rechtenstudent aan de UU. Vorig jaar heeft zij haar propedeuse HBO Rechten gehaald. Haar interesse ligt vooral in het privaatrecht. Naast haar studie is ze actief in een commissie van Unitas S.R. Daarnaast besteedt ze haar vrije tijd graag aan het luisteren van muziek en sporten. Verder is ze werkzaam in de sportschool en bij Babel (partner van de UU).

Reageren? Stuur een mail naar: juncto@jsvu.nl

1: R. Hendrickx, Groot woordenboek van de Nederlandse taal, Utrecht: Van Dale Lexicografie 2016.

2: R. van Deth, Van Diagnose tot behandeling, Houten: Bohn Stafleu van Loghum 2004.

3: G. Orwell, Animal Farm. A fairy Story, Londen: Houghton Mifflin Harcourt 2008.

4: M.J. Kronenberg, B. de Wilde, Grondtrekken van het Nederlandse strafrecht, Deventer: Wolters Kluwer 2018.

5: Minister van Buitenlandse Zaken, Tractatenblad, 1969, 99.

6: Resolutie van het Europees Parlement (27 februari 2014), over de grondrechtsituatie in de Europese Unie – 2012, SOLVIT 2013/2145(INI).

7: Resolutie van het Europees Parlement (27 februari 2014), over de grondrechtsituatie in de Europese Unie – 2012, SOLVIT 2013/2145(INI).

8: Resolutie van het Europees Parlement (27 februari 2014), over de grondrechtsituatie in de Europese Unie – 2012, SOLVIT 2013/2145(INI): uitspraak ‘Louis Michel’, URL: https://www.europarl.europa.eu/news/nl/press-room/20140221IPR36650/sancties-voor-schenden-mensenrechten-in-eu (voor het laatst geraadpleegd op 25 maart 2020).

9: Resolutie van het Europees Parlement (27 februari 2014), over de grondrechtsituatie in de Europese Unie – 2012, SOLVIT 2013/2145(INI).

10: Ministerie van Buitenlandse Zaken, verslag van de Raad Buitenlandse Zaken, 14 maart 2016, URL: https://www.rijksoverheid.nl/documenten/vergaderstukken/2016/03/18/verslag-van-de-raad-buitenlandse-zaken-van-14-maart-2016.

11: W.T. Eijsbouts, J.H. Jans, A. Prechal, L.A.J. Senden, Europees recht algemeen deel. Vijfde Druk, Zutphen: Europa Law Publishing 2015.

Dubbele moraal in het recht

‘Moraal is de leer van de plichten en deugden.’

‘Een dergelijk systeem moet gepaard gaan met bindende aanbevelingen en sancties voor schendingen wanneer landen zich er niet aan houden.’

‘De Commissie is de aangewezen instantie die ervoor moet zorgen dat de lidstaten de verplichtingen uit de resolutie objectief nakomen.’

‘Zolang de Europese Commissie objectief toezicht houdt op naleving van Europese waarden, kan het dubbele moraal vermeden worden.’

Voetnoten